ครอบครัวตาจวนและยายที เชียงขวาง บ้านคำแม่นาง ตำบลหนองซน อำเภอนาทม จังหวัดนครพนม เป็นที่รู้จักของคนในชุมชนว่าเป็นครอบครัวที่สมบูรณ์พร้อมด้วยทรัพย์และบุญกุศล ลูกหลานทุกคนในครอบครัวล้วนประสบผลสำเร็จในชีวิตและอาชีพการงาน ซึ่งคนในชุมชนเชื่อว่าความสุขสมบูรณ์ของครอบครัว เกิดจากผลบุญของความเป็นผู้ที่มีธรรมะในหัวใจของคุณตาจวน และคุณยายที ผู้เป็นต้นตระกูล

            คุณตาจวน เชียงขวาง เป็นบุคคลสำคัญของชุมชน ท่านทำหน้าที่มรรคทายกของวัดศรีบุญเรือง วัดประจำหมู่บ้าน แม่ที เชียงขวาง ท่านก็มักจะไปทำบุญที่วัดทุก ๆ  วัน อีกทั้งยังชอบไปแสวงบุญในที่ต่าง ๆ อยู่เสมอ จึงมักจะนำธรรมะที่ได้ มาสั่งสอนลูกหลานอยู่เป็นประจำ ลูกหลานจึงซึมซับเอาแต่สิ่งที่ดี ๆ โดยเฉพาะคำสอนของพระอาจารย์สมภพ โชติปัญโญ แห่งวัดนิพเพธพลาราม ตำบลบ้านแพด อำเภอคำตากล้า จังหวัดสกลนคร ซึ่งคุณยายที มักจะไปกราบไหว้ และรับฟังธรรมะอยู่หลายครั้ง แม้เมื่อท่านอายุมากขึ้น ร่างกายไม่สะดวกในการไปกราบพระอาจารย์ คุณยายทีก็ยังรับฟังจากสื่อเป็นประจำ จึงนับว่าท่านมีธรรมะในหัวใจอย่างแท้จริง จากความเลื่อมใสในพระธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนาของคุณตาจวนและคุณยายที ได้ส่งต่อถึงบุตรสาวคนสุดท้อง คือ คุณแม่รำไพ เชียงขวาง ท่านมีความตั้งใจที่จะถือธรรมะตามที่คุณตาคุณยายพร่ำสอน และรักษาศีล 5 โดยปฏิบัติเป็นกิจวัตร จากที่มาที่ไปเหล่านี้เอง จึงนำมาสู่เรื่องเล่าคนต้นเรื่อง ผู้ที่ริเริ่มงานบุญประเพณีปลอดเหล้า ปลอดการพนันในชุมชน

            คุณแม่รำไพ เชียงขวาง เป็นคุณแม่เลี้ยงเดี่ยวหลังจากหย่าร้างกับสามี เหตุเพราะสามีติดสุรา ซึ่งขัดกับความเชื่อความศรัทธาในพระพุทธศาสนาที่คุณตาจวนและคุณยายทีพร่ำสอนมา แม้ต่อมาคุณตาจวน หัวหน้าครอบครัวบ้านหลังใหญ่จะเสียชีวิต คุณแม่รำไพ ก็ยังคงยึดมั่นในคำสั่งสอนของคุณตาเสมอมา

งานแต่งงานปลอดเหล้า

            เมื่อลูกชายของคุณแม่รำไพ เติบโตถึงขวบวัยเป็นฝั่งเป็นฝา ต้องแต่งงานมีครอบครัวคุณยายที คุณแม่รำไพ และคุณเฉลิมชัย (เจ้าบ่าว) ได้ตั้งใจอย่างแน่วแน่ว่าจะจัดงานแต่งงานปลอดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พิธีแต่งงานที่บ้านเจ้าบ่าว ณ บ้านคำแม่นาง ตำบลหนองซน อำเภอนาทม จังหวัดนครพนม จึงเป็นงานแต่งงานปลอดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์งานแรกของชุมชน ถึงจะสร้างความแปลกใจให้คนในชุมชนอยู่บ้างว่า งานสังสรรค์รื่นเริง งานยินดี ไม่มีเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์จะเป็นไปได้อย่างไร แต่สุดท้ายงานแต่งก็เป็นไปด้วยความเรียบร้อย ท่ามกลางญาติพี่น้องและแขกที่มาร่วมแสดงความยินดีเป็นจำนวนมาก

ยิ่งไปกว่านั้นพิธีแต่งงาน ณ บ้านเจ้าสาว บ้านดอนไชย ตำบลจุน อำเภอจุน จังหวัดพะเยา ซึ่งอยู่คนละภูมิภาค ก็ได้จัดงานแต่งงานปลอดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ขึ้นเป็นงานแรกของชุมชนด้วยเช่นเดียวกัน ด้วยเหตุเพราะคุณแม่ของเจ้าสาว ก็เป็นผู้ยึดมั่นในธรรมะด้วยเช่นกัน งานแต่งงานของเจ้าบ่าว-เจ้าสาวคู่นี้ จึงเป็นโจษจันกันในทั้งสองชุมชนพื้นที่

            เมื่อผู้เขียนได้พูดคุยทั้งกับครอบครัวฝั่งเจ้าบ่าวและเจ้าสาว ก็พบว่าคุณตาของทั้งสองฝั่งเป็นมรรคนายก พื้นเพของทั้งสองครอบครัวเป็นพุทธศาสนิกชน ปฏิบัติธรรม และถือศีล คนในครอบครัวชอบทำบุญ เข้าวัดฟังธรรมมาตลอด และตั้งปณิธานแน่วแน่ว่าจะไม่มีเหล้าและอบายมุขในงานบุญประเพณี ซึ่งก็ทำสำเร็จได้และได้รับความร่วมมือเป็นอย่างดีจากญาติและแขกที่มาร่วมงาน จากงานที่เกิดขึ้นเป็นตัวอย่างที่ทำให้ผู้เขียนได้เรียนรู้ว่า ความตั้งใจจริงเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญ อันจะนำไปสู่ความสำเร็จ แม้จะยากเพียงใดก็เป็นไปได้

งานศพปลอดเหล้า-ปลอดการพนัน

            เมื่อไม่นานมานี้คุณยายที เชียงขวาง ศูนย์รวมความรักของครอบครัวเชียงขวาง ได้เสียชีวิตโดยสงบ ณ บ้านเกิด บ้านคำแม่นาง ตำบลหนองซน อำเภอนาทม จังหวัดนครพนม สิริอายุรวมได้ 100 ปี 5 วัน คุณแม่รำไพ ก็ยังคงยึดมั่นคำสอนของคุณตาจวนและคุณยายที ได้แจ้งญาติและผู้เกี่ยวข้องทุกคนว่าขอจัดงานให้ผู้เป็นแม่อย่างเรียบง่าย ไม่ให้มีเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และการเล่นการพนันทุกชนิด รวมทั้งไม่ให้เปิดเครื่องเสียงให้เกิดเสียงดังในงาน ตามคำสั่งเสียของคุณยายที ซึ่งตลอดการจัดงานบำเพ็ญกุศล เป็นไปด้วยความเรียบง่าย และมีญาติพี่น้อง ลูกหลานจากที่ต่าง ๆ เข้ามาช่วยงานอย่างแน่นขนัด แม้แต่ช่วงกลางคืน ก็มีญาติ ๆ และลูกหลานนอนเฝ้าศพ แทบไม่มีที่นอน ลบคำกล่าวที่ว่า “งานไหนที่ไม่มีเหล้าและการพนัน จะไม่มีใครเฝ้าศพ” อย่างสิ้นเชิง และงานฌาปนกิจคุณยายที ณ ฌาปนสถาน บ้านคำแม่นาง ในวันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2567 ที่ผ่านมา เต็มไปด้วยลูกหลานและญาติมิตรจำนวนมาก ที่มาร่วมส่งดวงวิญญาณของคุณยายเป็นครั้งสุดท้าย ซึ่งผู้เขียนคิดว่าน่าจะเป็นงานที่มีคนมาร่วมงานมากที่สุดเท่าที่เคยมีมาก็ว่าได้

            หลังเสร็จสิ้นจากงานฌาปนกิจศพคุณยายที ลูกหลานญาติมิตรเกินทางไกลมาจากที่ต่าง ๆ หลายพื้นที่ และจะต้องเดินทางกลับ จึงตกลงใจที่จะทำบุญเก็บอัฐิคุณยาย ในวันที่ 18 มกราคม พ.ศ. 2567 และเป็นที่แน่นอนว่างานบุญบำเพ็ญกุศลในครั้งนี้ ก็เป็นอีกงานที่ไม่มีเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ในงานนี้คุณแม่รำไพ เชียงขวาง ผู้เป็นเจ้าภาพ ยังได้นำเงินส่วนที่เหลือจากการจัดงาน ทำบุญให้วัดศรีบุญเรือง เป็นจำนวน 96,360 บาท พร้อมทิ้งท้ายว่า “หากจัดงานแล้วมีเหล้า จะเหลือเงินให้วัดไหม” คุณแม่รำไพกล่าว

เรื่อง/เรียบเรียง : ชลกานต์ วงศ์เข็ม